သတင်းမီဒီယာကျင့်ဝတ်

သတင်းမီဒီယာကျင့်ဝတ်

 ၁။ တိကျမှု၊ ဘက်မလိုက်မှုနှင့် မျှတမှု

    ၁.၁၊    သတင်းများ၊ မျက်မှောက်ဖြစ်ရပ်များနှင့်ပတ်သက်ပြီး ဘက်မလိုက်ဘဲ ဟန်ချက်ညီညီ မျှတစွာကိုင်တွယ်ဆောင်ရွက်ရမည်။ သတင်းနှင့်မျက်မှောက်ဖြစ်စဉ်များအား ရေးသားတင်ပြခြင်းနှင့် အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုခြင်းကို ရိုးသားစွာဆောင်ရွက်ရမည်။ မတိကျသော၊ အနက်ကောက်လွဲစေသော၊ ပုံဖျက်ထားသော အချက်အလက်များကို ရေးသားထုတ်လွှင့်ခြင်း မပြုလုပ်ရပါ။

    ၁.၂၊    အကယ်၍ မတိကျသော၊ အနက်ကောက်လွဲစေသော၊ ပုံဖျက်ထားသော အချက်အလက်များကို ဖော်ပြမိပါကလည်း အချိန်မဆိုင်းဘဲ ပြင်ဆင်ချက်ထုတ်ပြန်ရမည်။ ထိုသို့ပြင်ဆင်ချက် ထုတ်ပြန်ရာတွင်လည်း မူလဖော်ပြချက်နှင့် အနီးစပ်ဆုံးနေရာတွင် ပေါ်လွင်ထင်ရှားစွာ အမြန်ဆုံးပြင်ဆင်ဖော်ပြပေးရမည်။ ထိုမတိကျမှုကြောင့် ထိခိုက်နိုင်သော လူ/အဖွဲ့အစည်းများ အားလုံးကိုလည်း ပြန်လည်ဖြေရှင်းတုန့်ပြန် ဆောင်ရွက်ခွင့်ပေးရမည်။

    ၁.၃၊    ရုပ်/သံ ထုတ်လွှင့်သူများသည် မိမိ၏အာဘော်များကို ထည့်သွင်းထုတ်လွှင့်မှု မပြုသင့်။ (ပါတီစွဲအယူအဆများကို ထုတ်လွှင့်သူ၏ သဘောထားအဖြစ်ယူဆစေနိုင်သည့် အာဘော်များ မထည့်ရ။) ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေသူများသည် အယ်ဒီတာ့အာဘော်များကို အကန့်အသတ်ဖြင့်သာဆောင်ရွက်ပြီး ရေးသူ၏သဘောထားအမြင်ဖြစ်ကြောင်း ထင်ရှားစွာဖော်ပြရမည်။ သတင်းနှင့် မျက်မှောက်ရေးရာ အစီအစဉ်များတွင် ရေးသူ၏သဘောထားအမြင်များပါဝင်ခြင်းကို ရှောင်ရှားရမည်။

    ၁.၄၊    ရေးသားဖော်ပြထုတ်လွှင့်လေ့ရှိသော ဆောင်းပါးတစ်ခုချင်းစီ/ အစီအစဉ်တစ်ခုချင်းစီတွင် မျှတမှုရှိရန်ထက် ပုံမှန်စဉ်ဆက်မပြတ်ဖော်ပြသောအစီအစဉ်များ/သတင်းများ (ဥပမာ - ရုပ်/သံလွှင့် အစီအစဉ်တစ်ရပ် သို့မဟုတ် သတင်းစာတစ်စောင်၏ ပုံမှန်ကဏ္ဍ ဖော်ပြချက်တစ်ရပ်) ကို ခြုံငုံကြည့်သည့်အခါ မျှတရန်လိုသည်။အခြားဖော်ပြ/ထုတ်လွှင့်သောကဏ္ဍများတွင်လည်း သင့်လျော်သော အချိန်ကာလအတိုင်းအတာတစ်ခုအတွင်း ခြုံကြည့်ပါက မျှတနေသော အကြောင်းအရာများကို ထည့်သွင်းပေးလျှင် လုံလောက်သည်။ စာရေးဆရာ၏ တစ်သီးပုဂ္ဂလအမြင်ကိုထင်ဟပ်သော ကဏ္ဍများတွင်လည်း စာရေးသူ၏အာဘော်သာဖြစ်ကြောင်း ရှင်းလင်းစွာဖော်ပြပေးရမည်။

    ၁.၅၊    မီဒီယာဌာနများသည် မိမိတို့ကိုယ်တိုင်တရားစွဲခြင်းခံရလျှင်ပင် ထိုသတင်းကို မျှတစွာရေးသား ထုတ်လွှင့်ရမည်။

၂။ နိုင်ငံရေးနှင့် ရွေးကောက်ပွဲများ

    ၂.၁၊ မီဒီယာဌာနများသည် လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွင်း မတူကွဲပြားစွာရှိနေသော နိုင်ငံရေး အယူအဆများကို ထင်ဟပ်ဖော်ပြပေးရမည်ဖြစ်ပြီး အများပြည်သူအကျိုးစီးပွားနှင့်သက်ဆိုင်သောကိစ္စရပ်များကိုလွတ်လပ်ပွင့်လင်းစွာ ဆွေးနွေးငြင်းခုံနိုင်စေရန် ဆောင်ရွက်ပေးရမည်။ အထူးသဖြင့် ရွေးကောက်ပွဲ မဲဆွယ်ကာလများတွင် နိုင်ငံရေးပါတီများ၏ ရပ်တည်ချက်များနှင့် နိုင်ငံရေးအယူအဆများကို ဖော်ပြရာတွင် လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွင်း ထိုပါတီများ၏ ကိုယ်စားပြုဆောင်ရွက်နေမှုများ ထင်ဟပ်ပေါ်လွင်စေရန် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ဖော်ပြသင့်သည်။

    ၂.၂၊ နိုင်ငံရေးပါတီများကိုယ်တိုင် သို့မဟုတ် ယင်းတို့ကိုယ်စား ရေးသားထုတ်လွှင့်သော အကြောင်းအရာများကိုလည်း ပါတီများ၏ရေးသားထုတ်လွှင့်ချက်ဖြစ်ကြောင်း ထင်ရှားစွာ ဖော်ပြရမည်။

    ၂.၃၊ နိုင်ငံရေးတွင် လက်ရှိပါဝင်ဆောင်ရွက်နေသူများ (ရွေးကောက်ခံကိုယ်စားလှယ်များ၊ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများ၊ နိုင်ငံရေးပါတီများမှ ဝန်ထမ်းများနှင့် ပါတီတာဝန်ရှိသူများ) သည် သတင်းအစီအစဉ်ထုတ်လွှင့်သူများ၊ အင်တာဗျူးသမားများနှင့် သတင်းထောက်များအဖြစ် သတင်း အစီအစဉ်များတွင် ဆောင်ရွက်ခြင်း မပြုရ။ အခြားသော ကဏ္ဍများတွင် ဆောင်ရွက်ပါကလည်း ယင်းတို့၏ ပါတီနောက်ခံများကို ရှင်းလင်းစွာ ဖော်ပြပေးရမည်။

၃။ ပေါက်ကြားလာသော အကြောင်းအရာများ၊ ကန့်သတ်သတင်းအချက်အလက်များနှင့် သတင်းရင်းမြစ်ကို ကာကွယ်ခြင်း

    ၃.၁၊    မီဒီယာဌာနတစ်ခုသည် ပေါက်ကြားလာသော ဌာနဆိုင်ရာနှင့် အခြားသတင်း အချက်အလက်များ (ဥပမာ နိုင်ငံရေးသမားများနှင့် ပြည်သူ့ဝန်ထမ်းများထံမှ အချက်အလက်များ) ကို အများပြည်သူအကျိုးစီးပွား ဖြစ်စေသည်ဟု ခိုင်လုံပါက လူသိရှင်ကြား ထုတ်ဖော်ရမည့် ပရော်ဖက်ရှင်နယ် တာဝန်ရှိသည်။ မီဒီယာကျင့်ဝတ်က ဤတာဝန်ဝတ္တရားကို ထောက်ခံသည်။

    ၃.၂၊    မီဒီယာဌာနများသည် လျှို့ဝှက်အပ်သော သတင်းရင်းမြစ်များကို ကာကွယ်ပေးရန် ကျင့်ဝတ်အရ တာဝန်ရှိပြီး မီဒီယာလုပ်ငန်းစဉ်တစ်ရပ်လုံးတွင် ထိုလျှို့ဝှက်ချက်ကို အသိရှိရှိ လေးစားလိုက်နာရန်  လိုအပ်သည်။ ထိုသို့ ကာကွယ်ပေးရန်တာဝန်ရှိမှုကို ဤမီဒီယာကျင့်ဝတ်က ထောက်ခံသည်။

    ၃.၃၊    နိုင်ငံတော်အဆင့် အရေးပေါ်အခြေအနေကျရောက်သောအခါများတွင် မီဒီယာဌာနများ အနေဖြင့် အသက်အန္တရာယ်ရှိမှု (ဥပမာ စစ်ကာလအတွင်း စစ်ရေးတာဝန်ရှိသူများကို မဖော်ပြခြင်း) သို့မဟုတ် ပြည်သူလူထု၏အသက်အိုးအိမ်လုံခြုံရေးကို ထိခိုက်နိုင်သော သတင်းအချက်အလက်များကို မဖော်ထုတ်ဘဲ ကန့်သတ်ထားနိုင်သည်။ မီဒီယာကျင့်ဝတ်က မီဒီယာများ၏ ထိုသို့ မိမိသဘောအလျောက် ရွေးချယ်ဆောင်ရွက်မှုကို အသိအမှတ်ပြုလက်ခံသည်။

    ၃.၄၊    သတင်းထုတ်ပြန်ရန် အချိန်ကန့်သတ်ထားသော သတင်းများကို လက်ဝယ် ရရှိထားသော်လည်း မူရင်းသတင်းထုတ်ပြန်သူက သတ်မှတ်ထားသော အချိန်ရောက်မှသာ ထုတ်ပြန်ရမည်။

    ၃.၅၊    မူပိုင်ခွင့်ဥပဒေနှင့် ဉာဏပစ္စည်းပိုင်ဆိုင်မှုဥပဒေများကို လေးစားလိုက်နာရမည်။ မူပိုင်ခွင့်ရှိသော အကြောင်းအရာများမှ ကောက်နုတ်ချက်၊ ကိုးကားချက်များကိုသာ မူရင်းပိုင်ရှင်သို့ ညွှန်းဆိုပြီး ထည့်သွင်းဖော်ပြခွင့်ရှိကြောင်း သိရှိရမည်။

၄။ သတင်းမီဒီယာတွင်ဖော်ပြသော အကြောင်းအရာများကို ခွဲခြားသတ်မှတ်ခြင်းနှင့် အမျိုးအစားအလိုက် အညွှန်း ပြုခြင်း

    ၄.၁၊    သတင်းမီဒီယာဌာနများသည် အချက်အလက်များ၊ မှတ်ချက်စကားများနှင့် မှန်းဆဟောကိန်း ထုတ်မှုများကို ရှင်းလင်းကွဲပြားစွာဖော်ပြရမည်။ အထူးသဖြင့် လူသိများသော သတင်းကြေညာသူများကို အခြားသောအစီအစဉ်များနှင့် စီးပွားရေးကြော်ငြာများတွင်အသုံးပြုခြင်းကို သတိပြုသင့်သည်။

    ၄.၂၊    သတင်းရင်းမြစ်ကို လုံခြုံစွာထိန်းသိမ်းရမည်ဆိုသောကျင့်ဝတ်နှင့် မဆန့်ကျင်လျှင် အစိုးရ၊ အခြားတရားဝင်သတင်းရင်းမြစ်များ၊ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ၊အဖွဲ့အစည်းများနှင့်အများပြည်သူမှမီဒီယာဌာနများသို့ ပေးပို့လာသော သတင်းအချက်အလက်များအား မည်သည့်အရင်းအမြစ်မှ ရရှိသည်ကို ထင်ရှားစွာဖော်ပြထည့်သွင်းရမည်။

    ၄.၃၊    သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များကျရောက်မှုမျိုးကဲ့သို့သော အဖြစ်ဆိုးများနှင့်ပတ်သက်၍မီဒီယာများအနေဖြင့် အပြုသဘောဆောင်သော အခန်းကဏ္ဍတွင်သာရှိသင့်သည်။ အစိုးရ၏ တရားဝင်ကြေညာချက်များ၊ ညွှန်ကြားချက်များနှင့် အကြံပြုချက်များကို တစ်ဆင့်ဖြန့်ဖြူးလိုပါက ရင်းမြစ်နှင့်အကြောင်းအရာကို ရှင်းလင်းစွာထည့်သွင်းဖော်ပြရမည်။

၅။ ကိုယ်ရေးလွတ်လပ်ခွင့်နှင့် အများပြည်သူအကျိုးစီးပွား

    ၅.၁၊    အများပြည်သူအကျိုးစီးပွားအတွက်ဖြစ်သည်ဟု အထင်အရှားပြနိုင်လျှင် လူတစ်ဦးချင်းနှင့် မိသားစုများ၏ ပုဂ္ဂလိကဘဝဆိုင်ရာ သတင်းအချက်အလက်များကို ယင်းတို့၏ သဘောတူ ခွင့်ပြုချက်မပါဘဲ ရေးသားဖော်ပြခြင်း သို့မဟုတ် ထုတ်လွှင့်ခြင်းကို ပြုလုပ်နိုင်သည်။

    ၅.၂၊    လူပုဂ္ဂိုလ်များအနေဖြင့် ကိုယ်ရေးလွတ်လပ်ခွင့်ရှိမည်ဟု ကြောင်းကျိုး ညီညွတ်စွာ မျှော်လင့်နိုင်သော နေရာများတွင် လူပုဂ္ဂိုလ်များအား ကြိုတင်ခွင့်ပြုချက်တောင်းခံခြင်း မပြုဘဲ အသံ၊ ဗီဒီယို မှတ်တမ်းတင်ခြင်းနှင့် ဓာတ်ပုံရိုက်ခြင်းမပြုရပါ။ သို့ရာတွင် အများပြည်သူအကျိုးစီးပွားအတွက် ဖြစ်ပါက ကြိုတင်ခွင့်ပြုချက် တောင်းခံရန်လက်တွေ့တွင်မဖြစ်နိုင်သော အခြေအနေများ(ဥပမာ လူအုပ်ကြားထဲ)တွင် ခွင့်ပြုချက်မတောင်းဘဲ မှတ်တမ်းတင်နိုင်သည်။ ထိုရုပ်ပုံများကို အကြောင်းအရာ တစ်ရပ်ညွှန်းဆိုရန်အတွက် အသုံးပြုသောအခါတွင် ထင်ရှားသူများကို ၎င်းတု့ိ၏ဂုဏ်သရေ ထိခိုက်စေမည့် အကြောင်းအရာများနှင့် ယှဉ်တွဲဖော်ပြခြင်းကို သတိပြုဆင်ခြင်ရမည်။ (ဥပမာ- ကျန်းမာရေး ချို့ယွင်းမှုနှင့် အစွန်းရောက်နိုင်ငံရေး အယူအဆဆိုင်ရာ သတင်းအချက်အလက်များစသည်)

၆။ ဝမ်းနည်းကြေကွဲခြင်း၊ သေဆုံးခြင်းနှင့် ဘေးဒုက္ခရောက်ခြင်း

    ၆.၁၊    ဘေးဒုက္ခရောက်နေသူများ၊ ဝမ်းနည်းကြေကွဲနေသူများ၊ ပုဂ္ဂလထိခိုက်နာကျင်မှုနှင့် တုန်လှုပ်ခြောက်ချားမှုကြုံတွေ့နေသူများကို ချဉ်းကပ်ရာတွင် စာနာနားလည်မှုနှင့် သတိပြုဆင်ခြင်ရမည်။သို့သော် သတင်းဖော်ပြရာတွင် ဥပဒေကြောင်းရာဖြစ်စဉ်များကို အစီရင်ခံခြင်းကိစ္စရပ်များ၊ ရာဇဝတ်မှုများကိုစုံစမ်းစစ်ဆေးခြင်းနှင့် တရားရုံးသို့မဟုတ် ဥပဒေအရအတည်ဖြစ်သည့် ဖြေရှင်းဆုံးဖြတ်ချက်များကို ပေးနိုင်သည့် အဖွဲ့အစည်းများ၏ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများကို  ကြိုတင်အဟန့်အတားမဖြစ်စေရ။

၇။ မှတ်တမ်းယူရာတွင် ကာယိန္ဒြေထိပါးခြင်း၊ အတင်းအကျပ်ရယူခြင်းနှင့် ချောင်းမြောင်းရယူခြင်း

    ၇.၁၊    ပုံမှန်အားဖြင့် မီဒီယာများသည် အင်တာဗျူးနှင့် သတင်းအချက်အလက်မှတ်တမ်းများ ရယူရာတွင် ခြိမ်းခြောက်ခြင်း၊ မဖွယ်မရာပြုလုပ်ခြင်းနှင့် အတင်းအကျပ် ဖိအားပေးဆောင်ရွက်ခြင်း မပြုရ။

    ၇.၂၊    အများပြည်သူအကျိုးစီးပွားအတွက်ဖြစ်ကြောင်းအခိုင်အမာသက်သေပြနိုင်ခြင်းမရှိပါက လှည့်ဖြားသောနည်းဖြင့် ချဉ်းကပ်ခြင်း၊ ဥပမာ ကာယကံရှင်နှင့် နီးစပ်သောသူများထံ သတင်းအလို့ငှာ ချဉ်းကပ်ခြင်း၊ အဖြေမရမချင်း မေးခွန်းမေးမြန်းခြင်း၊ ဖုန်းဆက်ခြင်း၊ နောက်မှလိုက်ခြင်းတို့တွင် ကာယကံရှင်က ငြင်းဆိုခြင်း သို့မဟုတ် ပိုင်နက်အတွင်းမှ ထွက်ခွာသွားရန်တောင်းဆိုခြင်းခံရပြီးနောက် ဆက်လက်ဆောင်ရွက်ခြင်း မပြုလုပ်ရ။ ထိုသို့ဖြစ်ပြီးနောက်တွင်လည်း ထိုပုဂ္ဂိုလ်များထံသို့ ထပ်မံ ချဉ်းကပ်ခြင်း မပြုလုပ်သင့်ပေ။

    ၇.၃၊    လျှို့ဝှက်ကင်မရာများနှင့် အသံဖမ်းစက်များသုံးခြင်းတို့အပါအဝင် လျှို့ဝှက်သတင်းထောက်လှမ်းသော နည်းပညာများကို သုံးရာတွင်လည်း ထိုသို့ရယူသော အချက်အလက်မှတ်တမ်းသည် အများပြည်သူ အကျိုးစီးပွားအတွက်ဖြစ်ကြောင်း အသေအချာသက်သေပြနိုင်ခြင်း၊ သတင်း၏တရားဝင်မှုနှင့် ခိုင်လုံမှန်ကန်မှုအတွက် အလွန်အရေးပါသော အချက်အလက်ဖြစ်ခြင်း၊ အခြားသော တရားဝင်နည်းလမ်းများဖြင့် ရရှိနိုင်ရန် လုံးဝမဖြစ်နိုင်ခြင်းစသောအခြေအနေများတွင် အကြီးတန်း အယ်ဒီတာက တိကျရှင်းလင်းစွာ သဘောတူခွင့်ပြုမှသာ တရားဝင်ဆောင်ရွက်ပိုင်ခွင့်ရှိသည်။ သို့ရာတွင် အရေးပေါ် အခြေအနေများ၌ အကြီးတန်းအယ်ဒီတာ၏ ခွင့်ပြုချက်မယူဘဲ ဆောင်ရွက်နိုင်ပြီး ယင်းသို့ဆောင်ရွက်ရကြောင်းကို သက်ဆိုင်ရာအယ်ဒီတာထံ လျှင်မြန်စွာသတင်းပေးပို့ရမည်။

    ၇.၄၊    ရုပ်သံသတင်းမီဒီယာများတွင် အစီအစဉ်စတင်မရိုက်ကူးမီ ကင်မရာ စမ်းသပ်တပ်ဆင်ချိန်၌ ခွင့်ပြုချက်မယူဘဲ သို့မဟုတ် လူအများသတိမမူမိဘဲ ရိုက်ကူးသောဖြတ်ပိုင်းများကို ပြန်လည်ထုတ်လွှင့်မည် ဆိုပါက ခွင့်ပြုချက်တောင်းခံပြီးမှ ပြန်လည်ထုတ်လွှင့်ရမည်။ ခွင့်ပြုချက်မရဘဲ ထုတ်လွှင့်မည်ဆိုပါကလည်း အများပြည်သူအကျိုးစီးပွားဖြစ်ကြောင်း အခိုင်အမာသက်သေပြနိုင်ရမည့်အပြင် အကြီးတန်းအယ်ဒီတာ၏ သဘောတူခွင့်ပြုချက်လည်း လိုအပ်သည်။

    ၇.၅၊    အကြီးတန်းအယ်ဒီတာက လျှို့ဝှက်အသံဖမ်းရန် တရားဝင်ခွင့်ပြုသော အခြေအနေမျိုးမှအပ တယ်လီဖုန်းဆက်သွယ်ပြောဆိုမှုများကို အသံဖမ်းယူမည်ဆိုပါက သတင်းရင်းမြစ်များထံ ကြိုတင်အသိပေးရမည်။

၈။ အယောင်ဆောင်၊ လှည့်စားခြင်း

    ၈.၁၊    သတင်းအချက်အလက်များကို ရရှိရန်အတွက် မိမိမည်သူမည်ဝါဆိုသည်နှင့်မည်သည့်အဖွဲ့ အစည်းကို ကိုယ်စားပြုကြောင်း ရှင်းလင်းစွာဖော်ပြပြီး ရိုးဖြောင့်စွာ ဆောင်ရွက်ရမည်။ အများပြည်သူ အကျိုးစီးပွားဖြစ်ကြောင်း အခိုင်အမာသက်သေပြနိုင်ပြီး အခြားနည်းလမ်းများဖြင့် သတင်းရရှိနိုင်ခြင်းမရှိသော အခြေအနေမျိုးမှအပ အမည်နာမ လှီးလွှဲပြောဆိုခြင်းနှင့် အခြားမရိုးဖြောင့်သော  နည်းလမ်းများ အသုံးမပြုရ။

၉။ အင်တာဗျူးခြင်း

    ၉.၁၊    သမားရိုးကျအင်တာဗျူးများကို စီစဉ်ခြင်း၊ မေးမြန်းခြင်းနှင့် တည်းဖြတ်ခြင်းတို့ကို မျှတ၊ ရိုးဖြောင့်စွာဆောင်ရွက်ရမည်။ အင်တာဗျူးဖြေဆိုမည့်သူများသည်လည်း အင်တာဗျူး၏ အစီအစဉ်ပုံစံနှင့် အကြောင်းအရာများကို ကြိုတင်သိပိုင်ခွင့်ရှိသည်။ (အကြောင်းအရာအသေးစိတ် ကြိုတင်ပြော ထားရန်မလို။) ရုပ်သံအင်တာဗျူးဖြစ်ပါက တိုက်ရိုက်ထုတ်လွှင့်မည် သို့မဟုတ် မှတ်တမ်းတင်မည်ကို ကြိုတင် အသိပေးထားရမည်။

    ၉.၂၊    အကယ်၍ အင်တာဗျူးခံရန် လျာထားသောသူက အင်တာဗျူးနှင့်ပတ်သက်ပြီး ၎င်းလိုလားသော အချက်များ (အခြားအင်တာဗျူးခံပုဂ္ဂိုလ်များနှင့် အတူယှဉ်တွဲဖော်ပြခြင်းကို ကြိုတင်ငြင်းဆိုခြင်း၊ တစ်စုံတရာ တည်းဖြတ်ခြင်းမပြုရန် တောင်းဆိုခြင်း၊ မေးခွန်းများကို ရွေးချယ် ဖြေကြားရန်အတွက် ကြိုတင်ပေးပို့ရန် တောင်းဆိုခြင်းစသည်)ကို အတင်းအကျပ်တောင်းဆိုလာပါက သတင်းမီဒီယာဌာနသည် အင်တာဗျူးရန် ကမ်းလှမ်းချက်ကို ရုပ်သိမ်းနိုင်သည်။ ထိုတောင်းဆိုချက်များကို လိုက်လျောခဲ့ပါကလည်း မည်သည့်အချက်များကို လိုက်လျောခဲ့ကြောင်း ရေးသားထုတ်လွှင့်ရာတွင် ရှင်းလင်းစွာ ထည့်သွင်းဖော်ပြရမည်။

၉.၃၊    မည်သူမဆို မီဒီယာအစီအစဉ်များနှင့် အင်တာဗျူးများတွင် ပါဝင်ခြင်းကို ငြင်းဆိုရန် အခွင့်အရေးရှိသည်။ ထိုသို့ငြင်းဆိုကြောင်းကိုလည်း အခြားအဓိပ္ပါယ်တစ်စုံတရာ သက်ရောက်ခြင်းမရှိသော အသုံးအနှုန်းများဖြင့် မီဒီယာတွင် ဖော်ပြနိုင်သည်။ (ဥပမာ- အင်တာဗျူးကမ်းလှမ်းခြင်းကို ငြင်းဆိုသည်၊ မှတ်ချက်တစ်စုံတစ်ရာ ပေးနိုင်ခြင်းမရှိပါ စသည်)။ မီဒီယာများသည် တိုက်ရိုက်အင်တာဗျူးထားခြင်း မရှိသူများ၏ လူသိထင်ရှား ထုတ်ဖော်ပြောကြားထားပြီးဖြစ်သော မှတ်ချက်များကို ဟန်ချက်ညီမျှတစွာ ထည့်သွင်း ဖော်ပြနိုင်သည်။

    ၉.၄၊    အင်တာဗျူးတင်ဆက်ခြင်းနှင့် တည်းဖြတ်ခြင်းတို့တွင် အင်တာဗျူးဖြေဆိုသူ၏ သဘောထား ရပ်တည်ချက်များကို ပုံဖျက်ခြင်း သို့မဟုတ် မမှန်မကန် ပြန်လည်ဖော်ပြခြင်း မပြုလုပ်ရ။

    ၉.၅၊    အများပြည်သူ အကျိုးစီးပွားဖြစ်ကြောင်း ခိုင်လုံသည့် အကြောင်းပြချက်မရှိဘဲ အင်တာဗျူး ဖြေဆိုသူကို အမည်မဖော်လိုသူအဖြစ် ဖြေဆိုခွင့်မပြုရ။

    ၉.၆၊    အများပြည်သူ အကျိုးစီးပွားအတွက် လိုအပ်သော သတင်းအချက်အလက်များ  ရယူရာတွင်တိုက်ရိုက်ချဉ်းကပ်ရန် မဖြစ်နိုင်ခြင်း၊ သို့မဟုတ် တိုက်ရိုက်ချဉ်းကပ်ပါက အထောက်အထား ဆုံးရှုံးခြင်းနှင့် သတင်းထိန်ချန်ခြင်းတို့ ဖြစ်နိုင်သော အခြေအနေမျိုးမှအပ ကြိုတင်အကြောင်းမကြားဘဲ ရှောင်တခင် အင်တာဗျူးမေးမြန်းခြင်းကို ရှောင်ကြဉ်ရမည်။

၁၀။ ခွဲခြားဆက်ဆံခြင်း

    ၁၀.၁၊    လူမျိုး၊ အသားအရောင်၊ ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု၊ လိင်၊ လိင်တိမ်းညွှတ်မှု၊ အသက်အရွယ်၊ ကိုယ်ကာယပိုင်းနှင့် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ မသန်စွမ်းမှု၊ နာမကျန်းမှုတို့နှင့် ပတ်သက်ပြီး ခွဲခြားဆက်ဆံခြင်း၊ ထိခိုက်နစ်နာစေခြင်းနှင့် နှိမ့်ချခြင်း အဓိပ္ပါယ်သက်ရောက်စေသော မည်သည့်အသုံးအနှုန်း၊ တင်ဆက်မှုမျိုးကိုမျှ မပြုလုပ်ရ။

    ၁၀.၂၊    သတင်းတင်ပြမှုတွင် တိုက်ရိုက်သက်ဆိုင်ခြင်း၊ဖတ်ရှုသူ၊နားဆင်ကြည့်ရှုသူများ၏အကြောင်းအရာအပေါ် နားလည်မှုကို ထူးထူးကဲကဲသက်ရောက်စေခြင်းရှိသော အခြေအနေများမှအပ အထက်(၁၀.၁)ပါ ဝိသေသများကို မီဒီယာများတွင် ထည့်သွင်းဖော်ပြခြင်းမပြုရ။ ထိခိုက်လွယ်သော အုပ်စုများအား အထက်(၁၀.၁)ပါ ဝိသေသ ရည်ညွှန်းချက်များဖြင့် တွဲဖက်ဖော်ပြမည်ဆိုပါက အထူးဂရုပြုသင့်သည်။

    ၁၀.၃၊    မီဒီယာများသည် အများပြည်သူ အကျိုးစီးပွားနှင့်ဆက်စပ်သော မည်သည့်အကြောင်းအရာကိုမဆို လွတ်လပ်စွာ ဖော်ပြခွင့်နှင့် ဝေဖန်သုံးသပ်ခွင့်ရှိသည်။ သို့ရာတွင် လူမျိုးရေး ပဋိပက္ခများ၌ ဘက်တစ်ဖက်တည်းမှ သတင်းရေးခြင်းအပါအဝင် လူမျိုးရေး သို့မဟုတ် အုပ်စုအချင်းချင်း အမုန်းတရားများနှင့် သဘော ကွဲလွဲမှုများကို အားပေးလှုံ့ဆော်ခြင်းမပြုမိစေရန် အထူးသတိပြုရမည်။

၁၁။ ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု

    ၁၁.၁၊    မီဒီယာများသည် ကိုးကွယ်ယုံကြည်သူများ၏ သက်ဆိုင်ရာဘာသာတရား၊ အယူအသီးသီး၏ အရေးပါမှုကို ကောင်းစွာနားလည်လေးစားရမည်။ မြန်မာနိုင်ငံကဲ့သို့ ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု အမျိုးစုံစွာရှိနေသော လူ့အဖွဲ့အစည်းများတွင် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ အကြောင်းအရာများနှင့်ပတ်သက်ပြီး နားလည်မှုရှိရှိနှင့် မျှတသော ရေးသားတင်ဆက်မှုမျိုးမှာ အထူးအရေးတကြီးလိုအပ်သည်။ ဘာသာရေးနှင့်ဆိုင်သော အကြောင်းအရာ၊ လူပုဂ္ဂိုလ်များနှင့် ပတ်သက်ပြီး မရည်ရွယ်သော အမှားများ၊ မလိုအပ်ဘဲ တင်စားခိုင်းနှိုင်းမှုများနှင့် ထိပါးမှုများသည် ကိုးကွယ်ယုံကြည်သူများကို မည်သို့ ထိခိုက်စော်ကားမှုများ ဖြစ်စေသည်ကို ကောင်းစွာ နားလည်ဂရုပြုရမည်။

    ၁၁.၂၊    ရုပ်သံနှင့် ရေဒီယိုများတွင် ထုတ်လွှင့်သော ဘာသာရေးဆိုင်ရာ အစီအစဉ်များသည်လည်း နာယူသူများကို အကြောက်တရားသုံးပြီး သြဇာလွှမ်းရန် ကြိုးစားခြင်း၊ လက်တွေ့သက်သေပြ၊ အကောင်အထည်ဖော်ရန်မဖြစ်နိုင်သော သဘာဝလွန်တန်ခိုးထူးများကို တစ်ဦးချင်း သို့မဟုတ် အုပ်စုလိုက်ရနိုင်မည်ဟု ကြွေးကြော်၊ ဟောပြောခြင်း သို့မဟုတ် အခြားဘာသာဝင်များကို ထိပါး၊ နှိမ်ချခြင်းများ လုံးဝမရှိစေရ။

၁၂။ ပြင်းထန်ကြမ်းတမ်းသော ဘာသာစကားအသုံးအနှုန်း

    ၁၂.၁၊    ရုန့်ရင်းကြမ်းတမ်းသော၊ ညစ်ညမ်းသော၊ ယုတ်ညံ့သော အနက်အဓိပ္ပါယ်ထွက်သည့် စကားလုံးများအား မလိုအပ်ဘဲ သုံးစွဲခြင်းကို ရှောင်ကြဉ်ရမည်။ စာဖတ်ပရိတ်သတ် သို့မဟုတ် ရုပ်သံပရိသတ်များ၏ နားလည်မှုကို ထူးကဲစွာ အထောက်အပံ့ဖြစ်စေသောအခါနှင့် တိုက်ရိုက်ပြောစကားတွင် အစိတ်အပိုင်းအနေဖြင့် ပါဝင်နေခြင်း သို့မဟုတ် တင်ပြနေသော ဇာတ်လမ်း၏ အနှစ်သာရကို ပံ့ပိုးကူညီပေးသည်ဟု သက်သေပြနိုင်သောအခါများမှလွဲ၍ သုံးစွဲခြင်းမပြုရ။

၁၃။ ကလေးသူငယ်များ

    ၁၃.၁၊    ကလေးသူငယ်များကို မိဘ သို့မဟုတ် အုပ်ထိန်းသူ၏ ခွင့်ပြုချက်မရဘဲ သို့မဟုတ် ၎င်းတို့၏ မျက်မှောက်မဟုတ်ဘဲ အင်တာဗျူးမပြုလုပ်ရပါ။ အများပြည်သူအကျိုးစီးပွားအတွက် အထူးအရေးကြီးသည့် အခါမျိုးမှလွဲ၍ သို့မဟုတ် ကလေးတွင် မိဘရော အုပ်ထိန်းသူပါ မရှိသောအခါမှလွဲ၍ ဤပရော်ဖက်ရှင်နယ် ကျင့်ဝတ်လိုအပ်ချက်ကို ရှောင်လွှဲခြင်းမပြုရ။

    ၁၃.၂၊ ကျောင်းအုပ်ဆရာကြီး/ ဆရာမကြီး  သို့မဟုတ် အတန်းပိုင်ဆရာ/မ တစ်ဦးဦး၏ ခွင့်ပြုချက်မရဘဲ ကျောင်းပရဝုဏ်အတွင်း ကျောင်းသားများကို ချဉ်းကပ်ခြင်း၊ အင်တာဗျူးခြင်း မပြုရပါ။

    ၁၃.၃၊ ကလေးမိဘများ၏ ထင်ရှားမှု၊ လူသိများမှုနှင့် ရာထူးဌာနန္တရတို့ကို အကြောင်းပြုပြီး ကလေး၏ ကိုယ်ရေးဘဝနှင့် ပတ်သက်သည့် အကြောင်းအရာများကို ဖော်ပြခြင်းမပြုရ။

၁၃.၄၊ ကလေး၏ ဘဝနှင့်ဆိုင်သော အကြောင်းအရာများ ဖော်ပြရန်အတွက် ကလေးကို အခကြေးငွေပေးခြင်း သို့မဟုတ် လက်ဆောင်ပေးခြင်းကဲ့သို့သော အခြားမက်လုံးများပေးခြင်း၊ ကလေး သို့မဟုတ် အုပ်ထိန်းခံအကြောင်းကို ဖော်ပြရန်အတွက် မိဘအုပ်ထိန်းသူများကို အခကြေးငွေပေးခြင်း သို့မဟုတ် အခြားမက်လုံးတစ်မျိုးမျိုးပေးခြင်း မပြုရ။

၁၄။ လိင်ဆိုင်ရာ ရာဇဝတ်မှုကျူးလွန်ခြင်းခံရသူများ

    ၁၄.၁၊    လိင်ဆိုင်ရာ ရာဇဝတ်မှုကျူးလွန်ခြင်းခံရသော ဓားစာခံများကို မည်သူမည်ဝါဖော်ပြခြင်း၊ ယင်းတို့ မည်သူမည်ဝါဆိုသည်ကို သိရှိနိုင်သော အထောက်အထားများဖော်ပြခြင်း မပြုလုပ်ရပါ။ ဥပဒေကြောင်းအရ ခွင့်ပြုချက်ရရှိပြီး အများပြည်သူ အကျိုးစီးပွားကိုလည်း အထောက်အပံံ့ပေးနိုင်မည်ဟု သက်သေပြနိုင်သော အခါမျိုးမှလွဲ၍ လိင်ဆိုင်ရာ ရာဇဝတ်မှုများတွင် သက်သေအဖြစ် ပါဝင်နေသော ကလေးသူငယ်များကိုလည်း မည်သူမည်ဝါဟု ဖော်ပြခြင်း မပြုရပါ။

    ၁၄.၂၊    ဥပဒေကြောင်းအရ ခွင့်ပြုချက်ရရှိပြီး အများပြည်သူ အကျိုးစီးပွားကိုလည်း အထောက်အပံံ့ ပေးနိုင်မည်ဟု သက်သေပြနိုင်သော အခါမျိုးမှလွဲ၍ ကလေးသူငယ်များပေါ် ကျူးလွန်သည်ဟု စွပ်စွဲခံရသော လိင်ဆိုင်ရာ ရာဇဝတ်မှုများတွင် ကလေးသူငယ်များကို မည်သူမည်ဝါဟု ဖော်ပြခြင်း မပြုရ။ အရွယ်ရောက်ပြီး စွပ်စွဲခံရသူကိုမူ ဖော်ပြနိုင်သည်။ ကလေးနှင့် စွပ်စွဲခံရသူတို့တွင် နီးကပ်သော ဆက်ဆံရေးရှိပါကလည်း ဖော်ပြခြင်း မပြုရပါ။

၁၅။ လိင်ဆိုင်ရာ အပြုအမူများကို သရုပ်ဖော် တင်ပြခြင်း

    ၁၅.၁၊    လိင်ဆိုင်ရာ အပြုအမူများနှင့် ဆောင်ရွက်ချက်များကို တင်ပြခြင်း၊ ပြန်လည်ဖော်ပြခြင်းများ ပြုလုပ်ရာတွင် အများပြည်သူ ဖတ်ရှုနားဆင်၍ အမြင်မတင့်တယ်ခြင်း၊ ကြည့်ရှုသူများ စိတ်မသက်မသာ ဖြစ်စေခြင်းများ မဖြစ်စေရန် အထူးသတိပြုရမည်။ အထူးသဖြင့် ရုပ်မြင်သံကြားများတွင် ကြည့်ရှုသူအများစု ရှိနေသော အချိန်များအတွင်း ထုတ်လွှင့်ခြင်းမပြုရန် အထူးသတိပြုရမည်။

၁၆။ ရုပ်သံထုတ်လွှင့်မှုများတွင် အကြမ်းဖက်မှုများနှင့် သွေးထွက်သံယိုမှုများကို တင်ပြခြင်း

    ၁၆.၁၊    ရုပ်သံထုတ်လွှင့်သူများသည် အကြမ်းဖက်မှုများ၏ တကယ့်သရုပ်မှန် သို့မဟုတ် ခြိမ်းခြောက်မှု (အကြောင်းအရာများနှင့် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုများ)ကို အစီအစဉ်တွင် ထည့်သွင်းတင်ပြရန် အတွက် ခိုင်လုံသော အကြောင်းပြချက်များ ရှိရမည်။ အစီအစဉ်၏ ပြီးပြည့်စုံမှု၊ မှန်ကန်မှုနှင့် ထောင့်စေ့မှုတို့အတွက် လိုအပ်ကြောင်း သက်သေပြနိုင်ခြင်းမရှိဘဲထိုသို့ အသေးစိတ် ဖော်ပြခြင်းမပြုရပါ။ အထူးသဖြင့် အကြမ်းဖက်မှုများကို သရုပ်ဖော်တင်ပြခြင်းက နောက်ဆက်တွဲ အကြမ်းဖက်မှုများ ဖြစ်ပေါ်စေရန် တွန်းအားပေးနိုင်သော အခြေအနေများကို အထူးသတိထားရမည်။

    ၁၆.၂၊    အကြမ်းဖက်မှုများကို အသေးစိတ်ပုံပေါ်အောင် ဖော်ပြခြင်း၊ အစအဆုံး သရုပ်ဖော် တင်ဆက်ခြင်းမျိုးကို ရှောင်ရှားသင့်သည်။ အထူးသဖြင့် ဖော်ပြမည့် အကြမ်းဖက်မှုပုံစံများကို အလွယ်တကူ အတုခိုးနိုင်သောအခါ သို့မဟုတ် ကလေးသူငယ်များ အလွယ်တကူ လက်လှမ်းမီသော မီးဖိုချောင်သုံးဓား၊ အိမ်သုံးဓာတုပစ္စည်းများစသော ပစ္စည်းများဖြင့် အကြမ်းဖက်မှု ကျူးလွန်သောအခါမျိုးများတွင် အသေးစိတ်ဖော်ပြခြင်းကို ရှောင်ရှားရမည်။ အလားတူပင် မိမိကိုယ်ကို အဆုံးစီရင်မှုများနှင့် အဆုံးစီရင်ရန် ကြိုးပမ်းမှုများကိုလည်း အသေးစိတ်ဖော်ပြခြင်း မပြုရ။

၁၇။ ရုပ်သံလွှင့် အစီအစဉ်များ ရေးဆွဲခြင်း၊ အစီအစဉ်များ ခေါင်းစဉ်တပ်ခြင်းနှင့် မထုတ်လွှင့်မီ ကြိုတင် အသိ ပေးကြေညာခြင်း

    ၁၇.၁၊    ကလေးသူငယ်များနှင့် မသင့်လျော်သော အကြောင်းအရာများကို ကလေးသူငယ်အများစု ကြည့်ရှုချိန်၊ သို့မဟုတ် နားဆင်ချိန်ဟုယူဆရသော အချိန်များတွင် ထုတ်လွှင့်ခြင်းမပြုရ။ ၂၂း၀၀ နာရီ နောက်ပိုင်းအချိန်များတွင်မူ ထိုကန့်သတ်ချက်ကို လျော့ပေါ့ စဉ်းစားလေ့ရှိသည်။ ပြသမည့် ကန့်သတ်အစီအစဉ်နှင့် ပတ်သက်သော နမူနာအပိုင်းများနှင့် မြှင့်တင်ရေးအစီအစဉ်အပိုင်းများကိုလည်း၂၂း၀၀ နာရီ မတိုင်မီတွင် ပြသခြင်းမပြုရ။

    ၁၇.၂၊    ပြသမည့် အစီအစဉ်များတွင် ကြည့်ရှုသူကို ကန့်သတ်သည့် အကြံပြုချက်များ ထည့်သွင်းရမည့်အပြင် နမူနာအပိုင်းများ၊ အစီအစဉ်မြှင့်တင်ရေးကြော်ငြာများနှင့် ထပ်ဆင့်ထုတ်လွှင့်မှုများတွင်ပါ ထိုကန့်သတ်သတိပေးချက်ကို ထည့်သွင်းရမည်။ အစီအစဉ်များကိုလည်း မြန်မာလူမှုအဖွဲ့အစည်းနှင့် သင့်လျော်ခြင်းရှိ၊ မရှိ သုံးသပ်တည်းဖြတ်ရမည်။ မီဒီယာအခွဲများမှ ပြသမည့် အစီအစဉ်များတွင်လည်း ကန့်သတ်သတိပေးချက်များ ထည့်သွင်းရမည်ဖြစ်ပြီး အမျိုးအစား မခွဲနိုင်ပါကလည်း “အမျိုးအစားခွဲမထား” ဟူသော သတိပေးချက် ထည့်သွင်းရမည်။ ပျှမ်းမျှကြည့်ရှုနားဆင်သူများကို စိတ်အနှောင့်အယှက် ဖြစ်စေသည့်၊ ရုန့်ရင်းကြမ်းတမ်းသည်ဟု မှတ်ယူနိုင်စေသည့် သို့မဟုတ် ကလေးသူငယ်များကို ထိခိုက်စေနိုင်သည့် အစီအစဉ်များကို ပြသရာတွင် ယင်းအစီအစဉ်နှင့်ပတ်သက်သော ကန့်သတ်သတိပေးချက်ကို အစီအစဉ် မစခင်ဖြစ်စေ၊ အစီအစဉ်၏ အစတွင်ဖြစ်စေ ထည့်သွင်းပြသရမည်။ ထို့အပြင် မီဒီယာ၏ သဘောသဘာဝ၊ ထုတ်လွှင့်မည့် အချိန်နှင့် ပုံမှန် ကြည့်ရှုနိုင်ချေရှိသည့် ပရိသတ်များကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားပြီးမှ ထုတ်လွှင့်မှုများနှင့် ကန့်သတ်ချက်သတိပေးမှုများကို ထုတ်ပြန်ရမည်။

၁၈။ ရာဇဝတ်မှုများ၊ လူမှုစံနှုန်းများနှင့် ဖီလာဖြစ်သော အပြုအမူများ

    ၁၈.၁၊    ရာဇဝတ်မှုများ၊ လူမှုစံနှုန်းများနှင့်ဖီလာဖြစ်သော အပြုအမူများနှင့်ပတ်သက်၍အတုခိုးခြင်း သို့မဟုတ် စမ်းသပ်ပြုလုပ်ကြည့်ခြင်းကို အားပေးရာရောက်သော ဆွဲဆောင်မှု ဖြစ်စေသည့် ရေးသားတင်ဆက်မှုများ၊ သတင်းပေးပို့မှုများနှင့် သရုပ်ဖော်တင်ဆက်မှုများ  ရှောင်ကြဉ်ရမည်။

    ၁၈.၂၊    သတင်းတင်ဆက်မှုအတွက် တိုက်ရိုက်ဆက်စပ်ပတ်သက်သော အခြေအနေမျိုးမှလွဲ၍ ရာဇဝတ်မှုဖြင့် စွပ်စွဲခံရသော သို့မဟုတ် ပြစ်မှုထင်ရှားကြောင်း စီရင်ချက်ချမှတ်ခြင်းခံရသူများ၏ မိသားစုနှင့် ဆွေမျိုးသားချင်းများကို ပုံမှန်အားဖြင့် မည်သူမည်ဝါ အမည်တပ်ပြီး ဖော်ပြခြင်းမပြုရ။

၁၉။ ပြန်ပေးဆွဲခြင်းနှင့် အပိုင်စီးခြင်း

    ၁၉.၁၊    ပြန်ပေးဆွဲမှုနှင့် အပိုင်စီးမှုများအတွင်း ဓားစာခံများကို အသက်အန္တရာယ် ထိခိုက်စေနိုင်သော သို့မဟုတ် စေ့စပ်ညှိနှိုင်းခြင်းကို လမ်းကြောင်းလွဲစေနိုင်သော သတင်းအချက် အလက်များ တင်ပြခြင်းမပြုရ။

၂၀။ ဆန္ဒပြမှုများနှင့် ပြည်တွင်းနိုင်ငံရေး မငြိမ်သက်မှုများ

    ၂၀.၁၊    အထက်ပါ အဖြစ်အပျက်များ ဖြစ်ပွားရာတွင် မီဒီယာများ၏ သြဇာလွှမ်းမှု ကြီးမားသည်ကို ဂရုပြုရမည်ဖြစ်ပြီး မီဒီယာများ ရောက်ရှိနေခြင်းကို အခွင့်ကောင်းယူနိုင်သောသူများလည်း လူအုပ်ထဲတွင် ရှိနေသည်ကို သတိထားရမည်။

    ၂၀.၂၊    ဆန္ဒပြမှုများနှင့် ဆူပူအုံကြွမှုများကို တိုက်ရိုက်ထုတ်လွှင့်မည်ဆိုပါက ယင်းတို့၏ နောက်ခံအကြောင်းများနှင့်တကွ ထုတ်လွှင့်ရမည်။ အထူးသဖြင့် လူမျိုးရေးကိစ္စများကဲ့သု့ိ အထိအရှ မခံသော ပြဿနာရပ်များနှင့် ပတ်သက်ပါက သတင်းဖော်ပြပုံသည် မျှှမျှတတရှိရန် လိုသည်။

၂၁။ ရဲတပ်ဖွဲ့၊ အခြားအာဏာပိုင်အဖွဲ့အစည်းများနှင့် ဆက်ဆံရေး

    ၂၁.၁၊    မီဒီယာလုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်သူများသည် ရဲတပ်ဖွဲ့နှင့် အခြားအာဏာပိုင်အဖွဲ့အစည်းများ၏ သတင်းပေးအဖြစ် ဆောင်ရွက်ခြင်း မပြုရပါ။ အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသော် အယ်ဒီတာများ၏ သီးခြား လွတ်လပ်မှုနှင့် မီဒီယာတာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူများအတွက် အန္တရာယ်ကျရောက်နိုင်ခြေရှိသောကြောင့် ဖြစ်သည်။

    ၂၁.၂၊    တရားရုံးအမိန့်အရ ဆောင်ရွက်ရသော အခြေအနေမျိုးမှလွဲ၍ ပုံနှိပ်ဖော်ပြခြင်း သို့မဟုတ် ထုတ်လွှင့်ထားခြင်းမရှိသော အကြောင်းအရာများကို လုံခြုံရေးအာဏာပိုင်များထံသို့ လွှဲပြောင်းပေးခြင်း မပြုရ။

၂၂။ ရာဇဝတ်မှုများတွင် သတင်းဝယ်ယူခြင်း

    ၂၂.၁၊ ရာဇဝတ်မှုကျူးလွန်ကြောင်း စီရင်ချက်ကျသူများ သို့မဟုတ် ဖြောင့်ချက်ပေးထားသူများ သို့မဟုတ် ၎င်းတို့၏ လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်များနှင့် ဆွေမျိုးများအား ရာဇဝတ်မှုများနှင့် ပတ်သက်သော သတင်းအချက်အလက်များ ရရှိရန်အတွက် တိုက်ရိုက်ဖြစ်စေ၊ သွယ်ဝိုက်၍ဖြစ်စေ အခကြေးငွေပေး၍ ဝယ်ယူခြင်းမပြုရ။

    ၂၂.၂၊ ရာဇဝတ်အမှုအခင်းများတွင် သက်သေဖြစ်နိုင်သောသူများထံမှ သတင်းအချက်အလက်များနှင့် အထောက်အထားများကို တနည်းနည်းဖြင့် အမှုအဆုံးသတ်စီရင်ချက်ချ မပြီးမချင်း တိုက်ရိုက်ဖြစ်စေ၊ သွယ်ဝိုက်၍ဖြစ်စေ ဝယ်ယူခြင်း၊ ဝယ်ယူရန်ကမ်းလှမ်းခြင်း မပြုရ။

    ၂၂.၃၊    အထူးခြွင်းချက်ပြုနိုင်သော အခြေအနေအချို့မှလွဲ၍ အများပြည်သူအကျိုးအတွက် ယင်းသတင်းအချက်အလက်များ လိုအပ်သည်ဟု သက်သေပြနိုင်ပြီး အခြားနည်းများဖြင့် ရရန်နည်းလမ်း မရှိသောအခါမျိုးမှအပ ထိုသို့ အခကြေးငွေပေး ဝယ်ယူခြင်း မပြုရ။

၂၃။ ကြော်ငြာခြင်း၊ ကုန်ပစ္စည်းများ ထည့်သွင်းပြသခြင်းနှင့် ကြော်ငြာမဟုတ်သော အစီအစဉ်များတွင် အလွန်အကျွံ ညွှန်းဆိုခြင်း

    ၂၃.၁၊    ကြော်ငြာများနှင့် အခြားသောမီဒီယာအခန်းကဏ္ဍများကို ကော်လံခွဲဖော်ပြခြင်း၊ တီးလုံးသံစဉ်တစ်ခုဖြင့် အမှတ်အသားပြုခြင်းစသော သိသာထင်ရှားသည့် ပုံစံတစ်မျိုးမျိုးဖြင့် အမြင်အာရုံ ရှင်းလင်းစေရန် ခွဲခြားဖော်ပြရမည်။

    ၂၃.၂၊    ကြော်ငြာများကို ပုံမှန်သတ်မှတ်ပေးလေ့ရှိသည့် စာမျက်နှာနေရာများနှင့် ထုတ်လွှင့်ချိန်များမှလွဲ၍ ကျန်နေရာများတွင် ထည့်သွင်းခြင်းကို ရှောင်ကြဉ်သင့်သည်။ အခြားသော မီဒီယာအခန်းကဏ္ဍများတွင်လည်း ကုန်ပစ္စည်းကြော်ငြာများ ထည့်သွင်းခြင်းကို ရှောင်ကြဉ်သင့်သည်။ စီးပွားဖြစ်ထုတ်လုပ်ရောင်းချသော ကုန်စည်၊ ဝန်ဆောင်မှုများနှင့် ပတ်သက်၍လည်း အစီအစဉ်အတွင်း ညွှန်းဆိုတင်ပြရန်လိုအပ်ပါက အယ်ဒီတာလုပ်ထုံးလုပ်နည်းများကို ကျော်လွန်ခြင်းမရှိဘဲ အလွန်အမင်း ပေါ်လွင်ထင်ရှားအောင် အသားပေးဖော်ပြခြင်း မပြုရ။

    ၂၃.၃၊    ကြော်ငြာသော ကုန်ပစ္စည်း၊ ဝန်ဆောင်မှုများအားလုံးသည် “တရားဝင်ခြင်း၊ ကောင်းမွန် ဆီလျော်ခြင်း၊ ရိုးဖြောင့်ခြင်းနှင့် အယုံကြည်ခံထိုက်ခြင်း” စသောစည်းမျဉ်းများနှင့်အညီ ဖြစ်ရမည်။ ပရိသတ်များခံစားရသော အရသာ၊ ကောင်းမွန်ပြည့်စုံမှုနှင့် လူမှုတာဝန်သိမှုဆိုင်ရာ ကြော်ငြာများတွင်လည်းအယ်ဒီတာစံချိန်စံညွှန်းများကို အညွှန်းပြုသုံးစွဲရန် လိုသည်။ အခြားသော ဈေးကွက်ပြိုင်ဆိုင်သူများနှင့် ထုတ်ကုန်များအပေါ်တွင်လည်း ကဲ့ရဲ့ပြစ်တင်ခြင်းများကို ရှောင်ရှားရမည်။ ထို့အပြင် သက်သေအခိုင်အလုံမပြနိုင်သော အချက်အလက်များကို အားကိုးပြီး နှိုင်းယှဉ်ဖော်ပြခြင်း မပြုရ။ စီးပွားဖြစ် ကုန်စည်၊ ဝန်ဆောင်မှုများနှင့် ပတ်သက်သည့် သက်သေခံချက်များ၊ ထောက်ခံပြောဆိုချက်များ အားလုံးသည် အစစ်အမှန်ဖြစ်ရမည့်အပြင် ထောက်ခံသူ၏ ကိုယ်ပိုင်အတွေ့ အကြုံအပေါ်တွင်သာ  အခြေခံထားရမည်။

၂၄။ ပြိုင်ဆိုင်ခြင်း

    ၂၄.၁၊    မီဒီယာဌာနများသည် စီးပွားရေးနှင့်ပတ်သက်သော ယှဉ်ပြိုင်မှုများကို မျှတစွာ လွှမ်းခြုံဖော်ပြသင့်သည်။ ယှဉ်ပြိုင်သူတစ်ဦးက အခြားတစ်ဦးအပေါ် အသာစီးရစေရန် မီဒီယာနှင့် ယှဉ်ပြိုင်သူများအကြား မလျော်မကန် ပူးပေါင်းကြံစည်မှုမျိုး မရှိစေရ။

၂၅။ ပုဂ္ဂလ အကျိုးစီးပွားများနှင့် သြဇာလွှမ်းမှုများ

    ၂၅.၁၊    သတင်းမီဒီယာလုပ်ငန်းများတွင် ပရော်ဖက်ရှင်နယ် လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်ကြသူများသည်  ပုဂ္ဂလ သို့မဟုတ် မိသားစု အကျိုးစီးပွားများအတွက် ၎င်းတို့အပေါ်သြဇာလွှမ်းမိုးခြင်း ခွင့်မပြုရ။

    ၂၅.၂၊    သတင်းမီဒီယာလုပ်ငန်းမှ ပရော်ဖက်ရှင်နယ် ဆောင်ရွက်ကြသူများကိုယ်တိုင်ကလည်း အခကြေးငွေ၊ တံစိုးလက်ဆောင်၊ အကျိုးခံစားခွင့် သို့မဟုတ် စီးပွားရေးကြော်ငြာများ ထည့်သွင်းမှုနှင့် အခြားစီးပွားရေး အကျိုးရလဒ်များကို အခြေခံပြီး သြဇာလွှမ်းမိုးခံခြင်း မရှိစေရန်လည်း ရှောင်ကြဉ်ရမည်။

၂၆။ ဘဏ္ဍာရေးအကြောင်းအရာများ တင်ဆက်မှု

    ၂၆.၁၊    သတင်းမီဒီယာလုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်ရင်းရရှိသော ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာ သတင်းအချက် အလက်များကို အများပြည်သူသိရှိအောင် ထုတ်ပြန်ခြင်းမပြုမီ မိမိ၏ သို့မဟုတ် မိသားစုပုဂ္ဂလ အကျိုးစီးပွားအတွက် အသုံးချခြင်း၊ အခြားသူများကို လွှဲပြောင်းပေးအပ်ခြင်း မပြုရ။

    ၂၆.၂၊    မိမိတို့ကိုယ်တိုင် သို့မဟုတ် မိသားစုဝင်များ ပိုင်ဆိုင်ပတ်သက်မှုရှိသော ဘဏ္ဍာငွေ ရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုများနှင့် ပတ်သက်ပြီး သတင်းရေးသားမည်ဆိုပါက ထိုသို့ဆက်စပ်မှုရှိကြောင်းကို အ    အယ်ဒီတာထံသို့ဖြစ်စေ၊ လိုအပ်ပါက စာဖတ်ပရိတ်သတ်ထံသို့ဖြစ်စေ ဖွင့်ဟအသိပေးရမည်။

    ၂၆.၃၊    သတင်းမီဒီယာများတွင် ပရော်ဖက်ရှင်နယ် ဆောင်ရွက်ကြသူများသည် ဆိုင်ရာမီဒီယာတွင် မကြာသေးခင်က သတင်းရေးသားထုတ်လွှင့်ဖော်ပြမှု သို့မဟုတ် သတင်းခန့်မှန်းသုံးသပ်ချက်အဖြစ် ဖော်ပြမှုများနှင့် ပတ်သက်သည့် ဘဏ္ဍာငွေ ရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုများ ဝယ်ယူခြင်း၊ ရောင်းချခြင်း မပြုသင့်။

၂၇။ ရုပ်သံထုတ်လွှင့်သူများနှင့်ပတ်သက်ပြီး အကြောင်းအရာပိုင်းနှင့် စီစဉ်တင်ဆက်မှုအပိုင်းတွင် စောင့်ထိန်းသင့်သည်များ

    ၂၇.၁၊    ကြည့်ရှုသူနားဆင်သူများ အသိစိတ်ကို ရှုပ်ထွေးစေနိုင်သည့် ရုပ်ပုံများနှင့် အသံများ အသုံးပြုခြင်းကို မည်သည့်အစီအစဉ်တွင်မျှ အသုံးမပြုသင့်ပါ။ ဓာတ်ပုံ၊ ဗီဒီယိုလျှပ်ပြက်အလင်းများသည် လူ့ကျန်းမာရေးကို ထိခိုက်စေသောကြောင့် အထူးသတိပြု သုံးစွဲရမည်။

    ၂၇.၂၊    အိပ်မွေ့ချခြင်းကို တင်ပြသော အစီအစဉ်များတွင် အိပ်မွေ့ချသူအား ကင်မရာတည့်တည့်သို့  ကြည့်ပြီးဆောင်ရွက်ခြင်း မပြုစေရ။ မီဒီယာကျင့်ဝတ်နှင့် ဥပဒေကြောင်းအရ စုံစမ်းဖော်ထုတ်မှုများနှင့် တိုက်ရိုက်သက်ဆိုင်သော အခြေအနေမျိုးမှအပ အစိမ်းသရဲနှင်ခြင်းနှင့် အခြားစုန်းကဝေမှော်ဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များကို သတင်းနှင့် မျက်မှောက်ရေးရာအစီအစဉ်များအတွင်း ထည့်သွင်းပြသခြင်း မပြုရ။ အခြားအစီအစဉ်များတွင် ထည့်သွင်းမည်ဆိုပါကလည်း ၂၂ း ၀၀ နာရီ နောက်ပိုင်း အချိန်များတွင်သာ ထည့်သွင်းရမည်။

 မှတ်ချက်

၁။ ကလေးသူငယ်များ

    ဤသတင်းမီဒီယာကျင့်ဝတ်လမ်းညွှန်တွင် အခြားနည်းများဖြင့် ပြဋ္ဌာန်းထားခြင်းမရှိလျှင် အသက် ၁၈ နှစ် မပြည့်သေးသူအားလုံးကို ကလေးသူငယ်ဟု သတ်မှတ်သည်။ အသက် ၁၈ နှစ်နှင့် အထက်ကို အရွယ်ရောက်သူဟု သတ်မှတ်သည်။

၂။ အများပြည်သူအကျိုးစီးပွား

    ဤသတင်းမီဒီယာကျင့်ဝတ်လမ်းညွှန်တွင် ရည်ညွှန်းဖော်ပြထားချက်များအား ဖောက်ဖျက်သည်ဟု သတ်မှတ်ယူဆနိုင်သော လုပ်ဆောင်ချက်များသည် အများပြည်သူအကျိုးစီးပွားဖြစ်စေသည်ဟု ခိုင်လုံပါက  လက်ခံအသိအမှတ်ပြုနိုင်သည်။ ဤသို့သောအခြေအနေများတွင် ကောင်စီသည် အများပြည်သူ အကျိုးစီးပွားနှင့် ဤလမ်းညွှန်အရ ကာကွယ်ရန် ရည်မှန်းထားသော အကျိုးစီးပွားများအကြား ချိန်ညှိသုံးသပ်ပြီး မည်သည့်ဘက်က အလေးသာသည်ကို ဆုံးဖြတ်မည် ဖြစ်သည်။ အများပြည်သူအကျိုးစီးပွားဟု ခေါ်ဆိုနိုင်သည့် အကြောင်းအရာများစွာ ရှိသည့်အနက် ရာဇဝတ်မှု၊ အဂတိလိုက်စားမှု၊ ဆိုးရွားသော ကျင့်ဝတ်ဖောက်ဖျက်မှုများကဲ့သို့ အမှုကိစ္စများအား ထောက်လှမ်းခြင်း၊ ဖော်ထုတ်ခြင်းနှင့် ကြိုတင်ကာကွယ်တားဆီးခြင်း၊ အများပြည်သူကျန်းမာရေးနှင့် လုံခြုံရေးကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ခြင်း၊ အများပြည်သူတို့ ရေလိုက်လွဲစေရန် ကြိုးပမ်းမှုများကို ကာကွယ်တားဆီးခြင်းနှင့် အများပြည်သူ၏ သတင်းအချက်အလက် သိရှိပိုင်ခွင့်ကို ဖြည့်ဆည်းပေးခြင်း စသည်တို့မှာ ထင်ရှားသော ဥပမာများဖြစ်သည်။ အများပြည်သူဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းနယ်ပယ်တစ်ခုခု၌ ထင်ရှားကျော်ကြားသူများ၏ လုပ်ငန်းစွမ်းဆောင်နိုင်စွမ်း၊ ကျန်းမာရေးအခြေအနေ၊ ပြည်သူများအကြားတွင်ရှိနေသော ၎င်းတို့၏ လက်ရှိအနေအထားများနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ရေးသားဖော်ပြမှုများမှာ တရားဝင်သည်။

    အများပြည်သူအကျိုးစီးပွားဆိုသည်နှင့် အများပြည်သူ၏ စိတ်ပါဝင်စားမှုတို့ မတူညီသည်ကို သတိပြုမိကြရမည်။ စပ်စုလိုစိတ်သက်သက်ဖြင့် ဤကျင့်ဝတ်လမ်းညွှန်ပါ ပြဌာန်းချက်များကို မချိုးဖောက်ရ။ သတင်းမီဒီယာများသည် မည်သို့သော အခြေအနေမျိုးတွင်မဆို ၎င်းတို့၏ လုပ်ဆောင်ချက်များ မှန်ကန်မျှတကြောင်းကို အများပြည်သူ အကျိုးစီးပွားအားအခြေခံကြောင်းနှင့် တရားဝင်ဖြစ်ကြောင်းတို့ဖြင့် ဖော်ထုတ်ပြသနိုင်ရမည်။ ကလေးသူငယ်များနှင့်သက်ဆိုင်သော အကြောင်းအရာများနှင့် ပတ်သက်၍ ဖော်ပြရာတွင်လည်း အထူးခြွင်းချက်ပြုပေးထားရန် လိုအပ်သည့် အများပြည်သူ အကျိုးစီးပွားတစ်ရပ် ဖြစ်မှသာ ဖော်ပြရမည်။