သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းျခင္းက အေရးႀကီးပါသည္

ေက်ာ္လင္းဦး (ရွမ္းျပည္)

.

.

အခ်ိန္ျဖဳန္းနည္းတစ္ခုအေနျဖင့္ လက္ဖက္ ရည္ဆိုင္ထိုင္ျခင္းအျဖစ္ လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ေပါင္း မ်ားစြာ ကာလကပင္ ေခတ္စားခဲ့သည္။ ထိုကာ လမ်ားက ကက္ဆက္ဆိုသည့္ သီခ်င္းဖြင့္စက္ကို အိမ္တိုင္းမဝယ္ႏိုင္ၾကေသးပါ။ ျမန္မာစတီရီယိုေခတ္ဦးပိုင္းကာလမ်ားအထိ ကက္ဆက္ကို အိပ္မက္မက္ေနသည့္ မိသားစုမ်ားသန္းႏွင့္ခ်ီရွိပါသည္။ ထိုကာလမ်ားသည္ ကာလရွည္ခဲ့ပါ သည္။ ကက္ဆက္ေခြလည္း ေစ်းအသင့္တင့္၊ ဖြင့္ရသည့္ ကက္ဆက္မ်ားလည္း ေစ်းအသင့္ တင့္ ျဖစ္လာသည့္ ကာလသည္ ၁၉၈ဝ ဝန္း က်င္ခန္႔တြင္ျဖစ္မည္။ ယင္းသို႔ေသာ ကာလ တြင္ ျမန္မာေတးဂီတေလာကသည္လည္း တစ္ ဆစ္ခ်ိဳးေျပာင္းလဲလာသည္။ ေတးစီးရီးမ်ားျဖင့္ ၿမိဳင္ၿမိဳင္ဆိုင္ဆိုင္ ျဖစ္လာသည္။ အဆိုေတာ္ေတြ လည္း တစ္ေယာက္ၿပီးတစ္ေယာက္ ေပၚလာ သည္။ ထိုကာလမ်ား ကုန္လြန္ၿပီးေနာက္ ဆက္လက္ရွင္သန္ေနသည္မွာ လက္ဖက္ရည္ဆိုင္ ထိုင္သည့္ ဓေလ့ျဖစ္သည္။

.

လက္ဖက္ရည္ဆိုင္ထိုင္ျခင္းေၾကာင့္ ရွစ္ဆယ့္ရွစ္အေရးေတာ္ပုံႀကီးေပၚေပါက္ခဲ့သည္ဟု ဆိုႏိုင္သည္။ ထိုအခ်ိန္က အင္းစိန္ႀကိဳ႕ကုန္းရပ္ အတြင္းရွိ လက္ဖက္ရည္ဆိုင္တစ္ဆိုင္တြင္ စက္မႈတကၠသိုလ္ေက်ာင္းသားမ်ားႏွင့္ အရပ္ သားအခ်ိဳ႕တို႔ ကက္ဆက္ေခြဖြင့္ခိုင္းျခင္းမွ ျပႆနာျဖစ္ရသည္။ ယခုေရးလိုသည့္အေၾကာင္းမွာ လက္ဖက္ရည္ဆိုင္ ထိုင္ျခင္း အေၾကာင္း ျဖစ္သည္။ ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားတြင္ တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး အခ်ိန္းအခ်က္ျပဳလိုလွ်င္ ေတြ႕ဆုံစကားစျမည္ ေျပာလိုလွ်င္ လက္ဖက္ရည္ဆိုင္တြင္ ခ်ိန္းဆို ေတြ႕ဆုံျခင္းသည္ မ်ားစြာအဆင္ေျပလွသည္။ ယခုေခတ္ လက္ဖက္ရည္ဆိုင္မ်ားသည္ အရင္ ေခတ္ဦးကာလ လက္ဖက္ရည္ဆိုင္ထက္ မ်ား စြာအဆင္ေျပလွသည္။ အရင္တုန္းကလို လက္ ဖက္ရည္တစ္မ်ိဳးတည္းသာ ရႏိုင္သည္မဟုတ္ ေတာ့။ လက္ဖက္ရည္ဆိုင္မ်ားကလည္း ေနရာ က်ယ္က်ယ္ဝန္းဝန္းျဖစ္လာသလို စားစရာေတြ ကလည္း နန္းႀကီးသုပ္၊ ဆီခ်က္ေခါက္ဆြဲအပါ အဝင္ ျမန္မာမုန္႔၊ ကုလားမုန္႔၊ တ႐ုတ္မုန္႔ အစုံ အလင္ျဖင့္ ႀကိဳက္ရာကိုမွာစားယူလိုက္႐ုံသာ။

.

လက္ဖက္ရည္ဆိုင္ ထိုင္သည့္ ရည္ရြယ္ ခ်က္မ်ားလည္း ေျပာင္းလဲကုန္ပါသည္။ စား ခ်င္ေသာက္ခ်င္လို႔ ဝင္ထိုင္ျခင္းထက္၊ မိမိတို႔  မိတ္ေဆြ သူငယ္ခ်င္းမ်ားကို မိမိအိမ္တြင္ ေန ရာထိုင္ခင္း အဆင္မေျပျခင္းက ပိုမ်ားလာ သည္။ အိမ္တြင္ဧည့္ခံလွ်င္ ကရိကထမ်ားမည္။ စားေရးေသာက္ေရးအတြက္ တကူးတကစီစဥ္ ရဦးမည္။ ထို႔အျပင္ အစားအေသာက္ကလည္း အဆင္ေျပခ်င္မွေျပမည္။ လက္ဖက္ရည္ဆိုင္ တြင္ဆိုေတာ့ လက္ဖက္ရည္ဆိုင္ တာဝန္သာျဖစ္ သည္။ ေရေႏြးၾကမ္းကလည္း စိတ္ႀကိဳက္မွာ ေသာက္လို႔ရသည္။ ျပန္လွ်င္လည္း က်သင့္ေငြ ရွင္းေပးလိုက္႐ုံသာ၊ ဘာမွတာဝန္မရွိ။ အဲ ဒါ ေပမဲ့ ပိုက္ဆံေတာ့ အနည္းအက်ဥ္းပိုကုန္သည္ ဟု ေပသီးတြက္ တြက္လွ်င္ေတာ့ရသည္။ ထို သို႔တြက္ေနလွ်င္လည္း လူမႈဆက္ဆံေရးကိုထိ ခိုက္႐ုံသာရွိေတာ့မည္။ ေခတ္အေနအထားအရ ဧည့္သည္ကို လက္ဖက္ရည္ဆိုင္တြင္ ေခၚယူ ဧည့္ခံျခင္းကို မည္သူကမွ် အျပစ္မတင္ေတာ့ မိမိလည္းအဆင္ေျပ၊ အိမ္ရွင္လည္းအဆင္ေျပ သည့္ေနရာမွာ ထိုလက္ဖက္ရည္တြင္ ဧည့္ခံ ျခင္းသာျဖစ္သည္ဟု လူတိုင္းကလည္း သိထား ၾကသည္။ ဤသို႔ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္အဆင္ေျပသည့္ ဧည့္ခံျခင္းကိုေတာ့ အျပစ္တစ္ခုအေနျဖင့္ ျမင္ လွ်င္ေတာ့ အျပစ္ျမင္သူသာ အလြန္ျဖစ္ေတာ့ မည္။ ရန္ကုန္လို မႏၲေလးလို ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားတြင္  ထိုအေၾကာင္းအရာကို စကားလုပ္ၿပီးထည့္မ ေျပာေတာ့သည္မွာ ကာလအေတာ္ၾကာခဲ့ၿပီ ျဖစ္သည္။

.

လက္ဖက္ရည္ဆိုင္တြင္ ဧည့္ခံျခင္းမွာ သင့္ေတာ္၏ မသင့္ေတာ္၏ဆိုသည္ကို ေျပာဆို ေနခ်ိန္တြင္ ေခတ္ယဥ္ေက်းမႈက ရပ္ေစာင့္မေန ပါ။ အေျပာင္းအလဲမ်ားစြာျဖစ္သြားသည္။ လက္ဖက္ရည္ဆိုင္ေနရာတြင္ ဘီယာဆိုင္က ဝင္ယူလာသည္၊ လက္ဖက္ရည္ေနရာတြင္ ဘီ ယာက ဝင္ယူလာသည္။ ဧည့္ခံပြဲမ်ားတြင္ အ ရက္အစား ဘီယာကိုေဖာေဖာသီသီဧည့္ခံျခင္း မ်ားလည္း ရွိလာသည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ဘီယာ ေသာက္ျခင္းကို မူးယစ္ေစေသာ အရက္ ေသာက္ျခင္းထက္ လူအမ်ားက ပို၍ခြင့္ျပဳလာ သည္။ ဘီယာေသာက္ျခင္းသည္ အရက္ ေသာက္သကဲ့သို႔အျပစ္မႀကီးဟုယူဆလာ ျခင္း ဟု ဆိုရေပမည္။

.

လမ္းဆုံကို သြားၿပီး မိတ္ေဆြအေပါင္းအ သင္းမ်ားႏွင့္ သုိ႔မဟုတ္ တစ္ဦးတည္းေအးေအး ေဆးေဆး ဘီယာေသာက္ၾကသည့္အေလ့အထ သည္ ကမၻာတစ္ဝန္းမွ တိုင္းျပည္မ်ားတြင္ လူ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား လုပ္ေဆာင္ၾကသည့္ အေလ့အထ သို႔မဟုတ္ ႏွစ္သက္စြာ လုပ္ေဆာင္ ေလ့ရွိသည့္ အက်င့္တစ္ခုဟု ဆိုႏိုင္သည္။ ျမန္မာျပည္တြင္လည္း ေျပာင္းလဲလာသည္။ ေခတ္ကာလႏွင့္အညီ လူငယ္အမ်ိဳးသား၊ အမ်ိဳး သမီးမ်ားၾကားတြင္ ဘားဆိုင္သြား၊ဘီယာဆိုင္ ထိုင္သည့္ အေလ့အထသည္လည္း အေတာ္ ေရပန္းစားလာသည္။ သို႔ေသာ္ ဥတုရာသီ ေျပာင္းလဲျခင္း၏ အက်ိဳးဆက္ေၾကာင့္ အနာ ဂတ္တြင္ ဘီယာရွားပါးျခင္းႏွင့္ ရင္ဆိုင္ရႏိုင္ သည္ဟု ႏိုင္ငံတကာ သုေတသနအသင္းတစ္ခု ၏ ေတြ႕ရွိခ်က္အရသိရသည္။ ၿဗိတိန္၊ အေမရိ ကန္၊ မကၠဆီကိုႏွင့္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံမွ သုေတသီ မ်ားက ဥတုရာသီေျပာင္းလဲမႈ၏ အက်ိဳးဆက္ မ်ားကို ေလ့လာခဲ့ရာတြင္ မိုးေခါင္မႈအလြန္အကြၽံ ျဖစ္ေပၚေနျခင္း အပူရွိန္အဆမတန္ျမင့္မား လာျခင္းေၾကာင့္ ဘီယာခ်က္ရာတြင္ အသုံးျပဳ သည့္ မုေယာစပါးေခၚ ဘာလီပင္စိုက္ပ်ိဳးေရး ကို ထိခိုက္ေစႏိုင္သည္ဟု ေကာက္ခ်က္ခ်ခဲ့ သည္။ ယင္း၏ အက်ိဳးဆက္ေၾကာင့္ တ႐ုတ္ ႏိုင္ငံ၏ ဘီယာေသာက္ပမာဏသည္ တစ္ႏွစ္ ကို လီတာ ေလးဘီလ်ံေလာက္က်ဆင္းသြား ႏိုင္သည္ဟု တ႐ုတ္ႏိုင္ငံမွ ရွီးေဝက ေျပာဆို ခဲ့သည္။

.

ရာသီဥတုအလြန္ေျပာင္းလဲလာျခင္းႏွင့္အ ပူရွိန္အလြန္ျမင့္တက္လာျခင္းေၾကာင့္ ဘီယာ ထုတ္လုပ္မႈတြင္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက ကိုးရာခိုင္ႏႈန္း မွ တစ္ဆယ္ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ က်ဆင္းသြားႏိုင္ သည္။ ဘီယာေစ်းကလည္း သိသိသာသာ ထိုးတက္သြားႏိုင္သည္။ လက္ရွိအေျခအေန တြင္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၌ ငါးရာဂရမ္ပါသည့္ ဘီယာ တစ္ပုလင္းကို အေမရိကန္ေဒၚလာခုႏွစ္ဆယ့္ သုံးဆင့္ႏွင့္ညီမွ်သည့္ တ႐ုတ္ေငြကိုေပးရသည္။ ယင္းသည္ ဘားဆိုင္မ်ားတြင္ ဝန္ေဆာင္ခေပး ၿပီး ေရာင္းသည့္ေစ်းမဟုတ္၊ ျပင္ပစတိုးဆိုင္ မ်ားတြင္ ေရာင္းခ်သည့္ေစ်းျဖစ္သည္။ ေလ့ လာေတြ႕ရွိခ်က္မ်ားအရ ဘီယာေစ်းသည္ အ ေမရိကန္ေဒၚလာငါးဆယ့္ရွစ္ဆင့္ႏွင့္ညီမွ်ေသာ တ႐ုတ္ေငြ ထပ္တက္လာႏိုင္သည္။ ထိုအက်ိဳး သက္ေရာက္မႈသည္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံတစ္ခုတည္း သာမက တစ္ကမၻာလုံးကို ထိခိုက္ေစမည္ဟု ဆိုပါသည္။

.

တစ္ကမၻာလုံးအတိုင္းအတာႏွင့္ ၿခဳံၾကည့္ လိုက္ေသာ ဘီယာေသာက္သည့္အေရအတြက္ သည္ ဆယ့္ေျခာက္ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ က်ဆင္း သြားႏိုင္သည္ဟုဆိုသည္။ ကမၻာတြင္ ဘီယာ ဒုတိယအမ်ားဆုံးေသာက္သည့္ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုတြင္ ႏွစ္ဆယ္ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ က်ဆင္းသြားႏိုင္သည္။ အာဂ်င္တီးနားႏိုင္ငံတြင္ သုံးဆယ့္ႏွစ္ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ က်ဆင္းသြားႏိုင္ သည္။ ဘီယာထုတ္လုပ္သည့္ ပမာဏႏွင့္ ဝယ္ ယူေသာက္သုံးသည့္ ပမာဏအေရအတြက္ မမွ်တျခင္းေၾကာင့္ အခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ဘီယာ ေစ်းသည္ ႏွစ္ဆအထိ ျမင့္တက္သြားႏိုင္သည္ ဟု ဆိုၾကသည္။ ကမၻာတစ္ဝန္းတြင္ ဘီယာ သည္ အေရအတြက္အရ လူေသာက္အမ်ားဆုံး အေဖ်ာ္ယမကာတစ္ခုျဖစ္သည္ဟု သုေတသန ကို ဦးေဆာင္ျပဳလုပ္ခဲ့သူ ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံသားတစ္ ဦးကဆိုသည္။

.

ဘီယာသည္ ဧည့္ခံေဖ်ာ္ေျဖေရးအပါအဝင္ လူမႈေရးအရ အေရးပါသည့္အခန္းက႑တြင္ ရွိေနဆဲျဖစ္သည္။ အပူခ်ိန္ျမင့္တက္မႈေၾကာင့္ မုေယာစပါးစိုက္ပ်ိဳးမႈကို ထိခိုက္ေစမည္။ ထို အခါ ဘီယာထုတ္လုပ္မႈက်ဆင္းသြားႏိုင္ပါ သည္။ အက်ိဳးဆက္အျဖစ္ ဘီယာေသာက္သုံး မႈကို ထိခိုက္ေစပါသည္။ ကမၻာတစ္ဝန္း မု ေယာစပါးအဓိကထုတ္လုပ္သည့္ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ အပူခ်ိန္ျမင့္တက္လာမႈႏွင့္ ဥတုရာသီေျပာင္းလဲ မႈမ်ားကို သုေတသီမ်ားက ေလ့လာခဲ့သည္။ ေလ့လာေတြ႕ရွိခ်က္မ်ားအရ မိုးေခါင္မႈႏွင့္ အပူ ခ်ိန္ျမင့္တက္မႈမ်ားက မုေယာစပါးစိုက္ပ်ိဳးထုတ္ လုပ္မႈကို ထိခိုက္ေစသည္ဟုဆိုသည္။

.

အစြန္းေရာက္ မိုးေလဝသအေျခအေနႏွင့္ မိုးေခါင္မႈမ်ားေၾကာင့္ မုေယာစပါးအပါအဝင္ ေကာက္ပဲသီးႏွံမ်ား ထုတ္လုပ္မႈကို ထိခိုက္ေစ ပါသည္။ ၾသစေၾတးလ် ႏိုင္ငံတြင္လည္း ခါ တိုင္းထက္ ေျခာက္ေသြ႕သည့္ ေဆာင္းရာသီ ႏွင့္ ႀကဳံေတြ႕ခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ တိုင္းျပည္အတြင္းမွ ေနရာေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို မိုးေခါင္သည့္ေဒသ မ်ားအျဖစ္ ေၾကညာထားရသည္။ ထိုေလ့လာ ေတြ႕ရွိခ်က္ကို ရွင္းျပသည့္ ကြၽမ္းက်င္သူတစ္ဦး က တြက္ခ်က္ခဲ့သည့္နည္းမွာ မိုးေခါင္မႈႏွင့္အပူ ခ်ိန္ျမင့္မားမႈမ်ားသည္ ရာစုႏွစ္ကုန္သည္အထိ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ မည္မွ်ရွိၿပီး ဆုံး႐ႈံးမႈ မည္ မွ်အထိရွိသည္။ ယင္းသည္ ယေန႔စီးပြားေရးအ ေပၚ မည္မွ်သက္ေရာက္ခဲ့သည္တို႔ကို ထည့္ သြင္းစဥ္းစားခဲ့သည္။ အနာဂတ္တြင္ ေန႔စဥ္ အေျခအေနမ်ားအေပၚ မည္သို႔သက္ေရာက္မႈ ရွိသည္ကို သိႏိုင္မွန္းဆႏိုင္သည္ဟုဆိုသည္။

.

တ႐ုတ္ႏိုင္ငံသည္ ကမၻာတြင္ ဘီယာအ မ်ားဆုံး ေသာက္သုံးသည့္ႏိုင္ငံျဖစ္ၿပီး တစ္ႏွစ္ ကို လီတာေပါင္းေလးဆယ့္ကိုးဘီလ်ံေသာက္ သုံးသည္ဟုဆိုသည္။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံတြင္ ဘီယာ ထုတ္လုပ္ရန္ လိုအပ္သည့္ မုေယာစပါးရွစ္ ဆယ္ရာခိုင္ႏႈန္းကို ၾသစေၾတးလ်ႏိုင္ငံမွ တင္ သြင္းရသည္။ ၾသစေၾတးလ်မွာ ဥတုရာသီ ေျပာင္းလဲမႈႏွင့္ ႀကဳံတိုင္းတ႐ုတ္ျပည္၏ ဘီယာ ထုတ္လုပ္မႈကို ထိခိုက္ေစသည္ဟု ပီကင္း တကၠသိုလ္မွ ရွီးေဝကဆိုပါသည္။ ယင္းျပႆ နာကို ေျဖရွင္းရန္ နည္းလမ္းတစ္ခုမွာ မုေယာ စပါးစိုက္ပ်ိဳးေျမကို တိုးခ်ဲ႕ျခင္းသာျဖစ္သည္။ ဘီယာထုတ္လုပ္သည့္ စံခ်ိန္ ျပည့္မီသည့္ မုေယာစပါးစိုက္ပ်ိဳးျခင္းကို တ႐ုတ္ျပည္တြင္ ကုန္ၾကမ္း ျပည့္မီေအာင္ စိုက္ပ်ိဳးျခင္းျဖစ္ သည္။     

.

၂ဝ၁၅ ႏွစ္က ဗင္နီဇြဲလားႏိုင္ငံတြင္ မု ေယာစပါးရွားပါးမႈေၾကာင့္ တိုင္းျပည္အတြင္းက ဘီယာအေျမာက္အမ်ား ထုတ္လုပ္သည့္ စက္႐ုံ အခ်ိဳ႕လည္း ပိတ္ခဲ့ရသည္။ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲ မႈကို အခ်ိန္မီ သုေတသနမ်ား မလုပ္ေနဆာင္ခဲ့ ေသာ္ အလားတူျဖစ္ရပ္မ်ား အနာဂတ္တြင္ ႀကဳံေတြ႕ႏိုင္သည္ဟု သုေတသနပညာရွင္မ်ား က ေျပာၾကသည္။ ''ကြၽန္ေတာ္တို႔ေတြက ဘီ ယာ၊ ေခ်ာကလက္၊ ေကာ္ဖီ၊ လက္ဖက္ရည္ မ်ားကို ဆက္လက္အသုံးျပဳလိုလွ်င္ ရာသီဥတု ေျပာင္းလဲလာမႈက အဲဒါအတြက္ အေထာက္အ ကူျပဳမွာ မဟုတ္ပါ၊ ဒီလို ဇိမ္ခံပစၥည္းေတြကို ဆက္လိုခ်င္ရင္ ဓာတ္ေငြ႕မ်ားထုတ္လႊင့္မႈကို ေလွ်ာ့ခ်ၿပီး ရာသီဥတုေျပာင္းလဲလာမႈကို တိုက္ ဖ်က္ရန္ အေရးႀကီးပါသည္။''ဟု ဆိုခဲ့ပါသည္။ ေအာက္တိုဘာ ၁၅ ရက္ေန႔က ထုတ္ျပန္သည့္ ဤသုေတသနစာတမ္းကို ေနခ်ားပလန္႔ဂ်ာနယ္ တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့ပါသည္။ ၿဗိတိန္မွ စီးပြားေရး၊ လူ မႈေရးႏွင့္ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ဆိုင္ရာ အဖြဲ႕အ စည္းမ်ားက အေထာက္အပံ့ေပးခဲ့သည္ဟု ဆို ပါသည္။ ။

.

.

.

#KBZTai #Shan